การศึกษาลักษณะอาการทางคลินิก ปัจจัยเสี่ยง และผลการรักษาของผู้ป่วยโรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอดเฉียบพลันในโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว

Study of the clinical profiles, risk factors and outcomes of patients with acute pulmonary embolism at Sa Kaeo Crown Prince Hospital

Abstract

บริบท โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอดเฉียบพลันเป็นภาวะฉุกเฉินที่พบได้บ่อยมากขึ้น มีอัตราการเสียชีวิตสูง แต่การศึกษาในไทยเกี่ยวกับโรคนี้ยังมีไม่มาก  วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาลักษณะอาการทางคลินิก ปัจจัยเสี่ยง และผลการรักษาของผู้ป่วยโรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอดเฉียบพลันในโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว วิธีการศึกษา ผู้วิจัยรวบรวมข้อมูลผู้ป่วยที่วินิจฉัยครั้งแรกว่าเป็นโรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอดเฉียบพลันและรักษาตัวเป็นผู้ป่วยในของโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว ตั้งแต่ มกราคม พ.ศ. 2554 ถึง ธันวาคม พ.ศ. 2563 จำนวน 89 คน บันทึกข้อมูลพื้นฐาน ปัจจัยเสี่ยง อาการทางคลินิก ผลตรวจ และผลการรักษาของผู้ป่วยแล้วนำข้อมูลมาวิเคราะห์  ผลการศึกษา แนวโน้มอุบัติการณ์จาก 0-1 คนในพ.ศ. 2554 - 2556 เพิ่มสูงขึ้นเป็น 21 คน ในพ.ศ. 2561 และลดลงเล็กน้อยในพ.ศ. 2562 และ 2563 ผู้ป่วยมีอายุเฉลี่ย 57.7±15.7 ปี ร้อยละ 70.4 ของผู้ป่วยโรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอดเฉียบพลันมีปัจจัยเสี่ยงอย่างน้อย 1 ปัจจัย ปัจจัยเสี่ยงที่พบบ่อย ได้แก่ โรคมะเร็ง (ร้อยละ 37.1) ภาวะติดเตียง (ร้อยละ 17.9) หลังได้รับอุบัติเหตุ (ร้อยละ 6.7) หลังผ่าตัด (ร้อยละ 6.7) และ congenital thrombophilia (ร้อยละ 6.7) อาการที่พบบ่อยที่สุด ได้แก่ เหนื่อย (ร้อยละ 71.9) ปวดขาหรือขาบวม (ร้อยละ 24.7) ไม่มีอาการ (ร้อยละ 13.5) การตรวจพบ ได้แก่ ความเข้มข้นของออกซิเจนในเลือดน้อยกว่าร้อยละ 90 (ร้อยละ 34.8) อัตรา การเต้นหัวใจ ≥110 ครั้งต่อนาที (ร้อยละ 34) ผลตรวจเอกซเรย์ปอดพบปกติมากที่สุด (ร้อยละ 50) คลื่นไฟฟ้า หัวใจพบ sinus tachycardia (ร้อยละ 62.3) พบ S1Q3T3 pattern (ร้อยละ 41) พบลิ่มเลือดอุดหลอดเลือดดำ ส่วนลึกที่ขา (ร้อยละ 29.2) จัดเป็นโรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอดเฉียบพลันชนิดรุนแรง (ร้อยละ 12.4) มีผู้เสียชีวิต สูงถึงร้อยละ 30.3 สาเหตุการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งมากที่สุด  สรุป โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอดเฉียบพลันมีแนวโน้มพบมากขึ้นระหว่าง พ.ศ. 2560 - 2563 ลักษณะอาการทางคลินิกมีความหลากหลาย ส่วนใหญ่มีปัจจัยเสี่ยงร่วมด้วย โดยโรคมะเร็งเป็นปัจจัยเสี่ยงที่พบมากที่สุด และเป็นสาเหตุสูงสุดของการเสียชีวิต  Context: Acute pulmonary embolism (PE) is an emergency condition with high mortality. While the incidence of this condition is increasing worldwide, its incidence and clinical features have yet to be studied extensively in Thailand.  Objectives: To evaluate the clinical profiles, risk factors and outcomes of patients with PE at Sa Kaeo Crown Prince Hospital.  Materials and Methods: Eighty-nine patients from Sa Kaeo Crown Prince Hospital who were diagnosed with PE for the first time between January 2011 and December 2020 were selected. All PE patient data was recorded and analyzed – the data included demographics, risk factors, symptoms, signs, investigations, treatments and outcomes.  Results: The incidence of PE has trended upward from 0-1 patients in 2011-2013, up to 21 patients in 2018, though the trend has slightly decreased in 2019 and 2020. The mean age  of patients was 57.7±15.7 years old. Females outnumbered males 1.9:1. Overall, 70.4% of  patients had at least one risk factor. The most common risk factor were malignancies (37.1%),  immobilization (17.9%), prior trauma (6.7%), prior surgery (6.7%) and congenital thrombophilia  (6.7%). The most common clinical presentations were desaturation (34.8%) and tachycardia  (34%). Chest radiographs were normal in half of the patients. Electrocardiographic findings  showed sinus tachycardia (62.3%) and an S1Q3T3 pattern (41%). Deep vein thrombosis and  massive PE were diagnosed in 29.2% and 12.4% of patients, respectively. The mortality rate of  patients was 30.3%, with the most common cause of death being malignancy.  Conclusions: The incidence of PE has trended upward from 2017-2020. The clinical features were variable and nonspecific, although the majority of patients had at least one risk factor, with malignancy being the most frequent risk factor and the most common cause of death.