ความคิดวิจารณญาณ (Critical thinking) : ตอนที่ 1 ความสำคัญต่อการเรียนการสอนทางการพยาบาลและคุณลักษณะ

Critical thinking part 1 : its importanca for learning and teaching in nursings and its characteristics

Abstract

ทําไมต้องมีความคิดวิจารณญาณ  ความพยายามที่จะมุ่งเน้นให้นักศึกษาพยาบาล เรียนรู้อย่างมีความคิดวิจารณญาณ เป็นเรื่องใหม่ใน วงการศึกษาพยาบาล โดยมีจุดเริ่มต้นของการเห็น ความสําคัญในเรื่องนี้จาก National League for Nursing (NLN) ในสหรัฐอเมริกา เมื่อปี พ.ศ. 2532 นี่เอง (Dexter et al., 1997) กลุ่มนักวิชาการ ผู้เชี่ยวชาญทั่วประเทศอเมริกาได้พิจารณาร่วมกันถึง การนําวิชาชีพพยาบาลไปสู่ความเป็นสากลและพัฒนา คุณภาพการบริการพยาบาล และสรุปได้ว่า ปัจจุบันนี้ การเปลี่ยนแปลงขององค์ความรู้ในหลาย ๆ สาขาวิชารวมทั้งในวงการแพทย์ ดูจะไม่หยุดยั้ง ความรู้เก่า และสิ่งที่เคยทําแบบเก่า ๆ ก็ดูจะไม่เหมาะสมและด้อย คุณภาพ เมื่อเทียบกับความรู้ใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้น ยกตัวอย่างเช่น เมื่อมีการค้นพบโรคใหม่ ยาใหม่ หรือเทคโนโลยีใหม่ การดูแลผู้ป่วยแบบเดิมก็อาจจะต้อง กลายเป็นเพียงตํานานและความทรงจําที่เล่าสืบต่อมา เพื่อให้พยาบาลรุ่นหลานได้เรียนรู้  เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ววิธีการเรียนการสอนแบบ ดั้งเดิมก็คงจะไม่เหมาะสมกับเหตุการณ์ และองค์ความรู้ที่ไม่เคยหยุดนิ่ง หากจะสอนให้นักศึกษาพยาบาล เรียนรู้โดยการท่องจําให้ขึ้นใจ และทําตามคําสอนของ อาจารย์อย่างที่เคยเป็นมาก็คงจะทําให้นักศึกษามี โอกาสที่จะเปิดใจรับและเรียนรู้ในสิ่งใหม่ ๆ ได้ไม่ดีนัก แต่ถ้าหากการสอนโดยให้นักศึกษาพยาบาลรู้ที่จะใช้ ความคิดวิจารณญาณปลูกฝังให้กระบวนความคิดเช่นนี้ฝังอยู่ในสายเลือดของการเป็นพยาบาล ก็จะเป็นการ ถ่ายทอดวิธีการตกปลาเพื่อการยังชีพในอนาคต และเสาะแสวงหาปลาใหม่ ๆ ได้เสมอ แม้ปลาบางชนิดอาจจะสูญพันธุ์ไป หรือปลาพันธุ์ใหม่ ๆ ที่เพิ่งค้นพบจะเริ่มปรากฏ แทนที่จะเป็นการแจกจ่ายปลาให้พอรับประทาน เป็นวัน ๆ ไป ฉะนั้นการปลูกฝังให้นักศึกษาพยาบาล รู้จักการใช้ความคิดวิจารณญาณก็อุปมาดั่งการสอนวิธี ตกปลาเพื่อให้นักศึกษาได้มีอาวุธทางปัญญาที่ใช้เท่าไร ก็ไม่ล้าสมัยและไม่มีวันหมด  นอกจากนี้ความสามารถในการนำ ความรู้ทางการพยาบาลมาใช้ ในการปฏิบัติการพยาบาลได้อย่างเหมาะสม เป็นกระบวนการที่ต้องใช้ความคิดที่ กลั่นกรองและประมวลความรู้ ทางการพยาบาล ที่มีอยู่มาใช้เพื่อการตัดสินใจว่าอะไรคือสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับผู้รับบริการ ในความเป็นจริงแล้ว การสอนเพื่อให้เกิดความคิดวิจารณญาณ ได้ถูกสอดแทรกอยู่ในการสอน และการนิเทศงานของครูพยาบาลทุกคนอยู่แล้ว เพียงแต่ครูผู้สอนไม่รู้ว่าสิ่งที่ตนทําในบางครั้งนั้น คือการสอนเพื่อให้เกิดความคิดวิจารณญาณ หากครูผู้สอนได้ตระหนักถึงความสําคัญ เรียนรู้ถึงวิธีการเรียนการสอน และมีความมุ่งมั่นที่จะให้นักเรียนมีความคิดวิจารณญาณ ติดตัวไปตลอดชีวิต สิ่งที่เคยทําอยู่ในบางครั้งก็จะถูก  ดึงนําขึ้นมาใช้ให้บ่อยขึ้นและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น